ΝΙΚΟΠΟΛΗ

Στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου διαδραματίστηκε μία από τις μεγαλύτερες συγκρούσεις της αρχαίας ιστορίας, ανάμεσα στις δύο ισχυρές προσωπικότητες, τον Αντώνιο και τον Οκταβιανό, που μετά τον θάνατο του Καίσαρα επιζητούσαν ο καθένας ξεχωριστά την απόλυτη εξουσία, αλλά και της Κλεοπάτρας που προσπαθούσε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της Αιγύπτου από τη Ρώμη. Με τη νίκη του Οκταβιανού εγκαθιδρύεται η κοσμοκρατορία της Ρώμης και κλείνει η αρχαϊκή περίοδος. Σε ανάμνηση της νίκης αυτής χτίστηκε η Νικόπολη, το 31 π.χ. Αυτή γρήγορα αναπτύχθηκε σε μεγαλούπολη, αφού προικίσθηκε με εξαιρετικά προνόμια και ατέλειες, ως "ελεύθερη" ελληνική πόλη. Στο τέλος της αρχαιότητας και στην αρχή των Χριστιανικών χρόνων, στο 3ο αι. μ.Χ η Νικόπολη έγινε πρωτεύουσα της Παλαιάς Ηπείρου με πληθυσμό 300.000 κατοίκους. Το 540 μ.χ. ο Ιουστινιανός επισκεύασε τα ήδη υπάρχοντα παλαιοχριστιανικά τείχη για προστασία από τις εχθρικές επιδρομές. Αυτά τα τείχη (βυζαντινά) σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση, με 35 τετράγωνους και ημικυκλικούς πύργους (τα βλέπουμε παράλληλα στην εθνικό οδό). Το Επισκοπικό Μέγαρο, η πεντάκλιτη Βασιλική του Αλκίσωνος, η τρίκλιτη Βασιλική του Δουμετίου - με εξαίρετα ψηφιδωτά -, η Βασιλική Δ στη θέση Ανάληψη, με εξαίρετα ψηφιδωτά-, κ.ά., είναι μερικά από τα μνημεία που έχουν αποκαλυφθεί και μαρτυρούν την ακμή της Νικόπολης κατά τον 6ο μ.χ. αι. Στο Μουσείο της φυλάσσονται αξιόλογα ευρήματα (σαρκοφάγοι, νομίσματα, αγάλματα κλπ.). Τη Νικόπολη περιέλαβε στην περιοδεία του (62-63 μΧ) ο Απόστολος Παύλος. Εδώ κατέφυγε (94 μΧ) κι έμεινε ως το τέλος της ζωής του ο στωικός φιλόσοφος Επίκτητος (50-120 μ.Χ.), όταν η διδασκαλία του επέφερε την κατακραυγή της Ρώμης. Σεισμοί, επιδρομές, πυρκαγιές, την ερήμωσαν τελικά τον 100 - 110 αι.